شانه یخ زده چیست؟
شانه یخ زده که کپسولیت چسبنده نیز نامیده میشود، یک وضعیت دردناک است که در آن حرکت شانه محدود میشود و بافت همبند قوی اطراف مفصل شانه (به نام کپسول مفصل شانه) ضخیم، سفت و ملتهب شود. (کپسول مفصلی حاوی رباطهایی است که قسمت بالای استخوان بازو [سر بازو] را به حفره شانه [گلنوئید] متصل میکند و مفصل را محکم در جای خود نگه میدارد. این مفصل معمولاً بهعنوان مفصل «گوی و کاسهای» شناخته میشود. در این مقاله درمان شانه یخ زده را بررسی می کنیم.
این وضعیت شانه “یخ زده” نامیده میشود؛ زیرا هرچه درد بیشتری احساس شود، احتمال استفاده از شانه کمتر میشود. عدم استفاده از شانه باعث ضخیمشدن و سفتشدن کپسول شانه میشود و حرکت شانه را دشوارتر میکند – در واقع در موقعیت خود “یخ زده” است.
علت شانه یخ زده
- از نظر سن: بزرگسالان، معمولاً بین 40 تا 60 سال.
- از نظر جنسیت: در زنان شایعتر از مردان است.
- آسیب اخیر شانه: هر آسیب یا جراحی شانه که منجر به نیاز به جلوگیری از حرکت شانه شود. بهعنوانمثال میتوان به پارگی روتاتور کاف و شکستگی تیغه شانه، استخوان ترقوه یا بازو اشاره کرد و پس از آن شانه با بریس، آتل یا کش به مدت طولانی بسته باشد.
- دیابت: بین 10 تا 20 درصد افراد مبتلا به دیابت به شانه یخ زده مبتلا میشوند.
- سایر بیماریها و شرایط سلامتی: شامل سکته مغزی، کمکاری تیروئید (غده تیروئید کمکار)، پرکاری تیروئید (غده تیروئید پرکار)، بیماری پارکینسون و بیماری قلبی است. سکته مغزی یک عامل خطر برای شانه یخ زده است؛ زیرا حرکت بازو و شانه ممکن است محدود باشد. اینکه چرا بیماریها و شرایط دیگر خطر ابتلا به شانه یخ زده را افزایش میدهند مشخص نیست.
علائم شانه یخ زده
علائم شانه یخ زده به سه مرحله تقسیم میشود:
مرحله “انجماد”
در این مرحله شانه سفت میشود و حرکت آن دردناک است. درد بهآرامی افزایش مییابد. ممکن است در شب بدتر شود. ناتوانی در حرکتدادن شانه افزایش مییابد. این مرحله 6 هفته تا 9 ماه طول میکشد.
مرحله “یخزده”
در این مرحله، درد ممکن است کاهش یابد، اما شانه سفت باقی بماند. این امر انجام وظایف و فعالیتهای روزانه را دشوارتر میکند. این مرحله 2 تا 6 ماه طول میکشد.
مرحله “ذوب” (بازیابی)
در این مرحله درد کاهش مییابد و توانایی حرکتدادن شانه بهآرامی بهبود مییابد. بهبود کامل یا تقریباً کامل با بازگشت قدرت و حرکت طبیعی اتفاق میافتد. این مرحله 6 ماه تا 2 سال طول میکشد.
تشخیص شانه یخزده
برای تشخیص شانه یخ زده، پزشک موارد زیر را انجام میدهد:
- در مورد علائم خود بحث کنید و سابقه پزشکی خود را مرور کنید.
- یک معاینه فیزیکی از بازوها و شانههای خود انجام دهید.
- پزشک شانه شما را در تمام جهات حرکت میدهد تا دامنه حرکت و وجود درد همراه با حرکت را بررسی کند. این نوع معاینه که در آن پزشک بازوی شما را حرکت میدهد و نه شما، تعیین «محدوده حرکتی غیرفعال» نامیده میشود.
- پزشک همچنین حرکتدادن شانه شما را برای مشاهده “محدوده فعال حرکتی” شما تماشا خواهد کرد.
- دو نوع حرکت با هم مقایسه میشوند. افرادی که شانه منجمد دارند، دامنه حرکتی فعال و غیرفعال محدودی دارند.
- عکسبرداری با اشعه ایکس از شانه نیز به طور معمول انجام میشود تا مطمئن شویم که علت علائم به دلیل مشکل دیگری مانند آرتریت در شانه نیست. آزمایشها تصویربرداری پیشرفته مانند MRI و اولتراسوند معمولاً برای تشخیص شانه یخزده موردنیاز نیستند. ممکن است آنها به دنبال مشکلات دیگری مانند پارگی روتاتور کاف باشند.
درمان شانه یخ زده
درمان شانه یخ زده معمولاً شامل روشهای تسکین درد است تا زمانی که فاز اولیه سپری شود. اگر مشکل ادامه پیدا کرد، اگر بهخودیخود برنگردد، ممکن است برای بازیابی حرکت به درمان و جراحی نیاز باشد.
برخی از اقدامات درمان شانه یخ زده عبارتاند از:
- کمپرس سرد و گرم: به کاهش درد و تورم کمک میکنند.
- داروهایی که درد و تورم را کاهش میدهند: اینها شامل داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDs) مانند ایبوپروفن و استامینوفن است. سایر داروهای مسکن/ضدالتهاب ممکن است توسط پزشک شما تجویز شود. درد و تورم شدیدتر ممکن است با تزریق استروئید کنترل شود. یک کورتیکواستروئید، مانند کورتیزون، مستقیماً به مفصل شانه تزریق میشود.
- فیزیوتراپی: تمرینات کششی و دامنه حرکتی که توسط فیزیوتراپیست آموزش داده میشود.
- برنامه تمرینی خانگی: برنامه ورزش را در خانه ادامه دهید.
- تحریک الکتریکی عصب از طریق پوست: استفاده از یک دستگاه کوچک باتری دار که با مسدودکردن تکانههای عصبی درد را کاهش میدهد.
اگر این درمانهای ساده پس از حدود یک سال آزمایش درد و سفتی شانه را کاهش ندادند، ممکن است روشهای دیگری امتحان شوند.
این روشها شامل:
دستکاری تحت بیهوشی
در طی این عمل جراحی، شما را میخوابانند و پزشک شما را مجبور به حرکتدادن شانه میکند. این باعث میشود کپسول مفصل کشیده شود یا پاره شود تا سفتی آن از بین برود. این عمل منجر به افزایش دامنه حرکتی خواهد شد.
آرتروسکوپی شانه
پزشک قسمتهای سفت کپسول مفصلی را برش میدهد (رهاسازی کپسولی). ابزارهای کوچک بهاندازه مداد از طریق برشهای کوچک در اطراف شانه شما وارد میشوند.
این دو روش اغلب با هم برای بهدستآوردن نتایج بهتر استفاده میشوند.
ورزش برای درمان از شانه یخزده
اگر فیزیوتراپی مدت کوتاهی پس از هر گونه آسیب شانه که در آن حرکت شانه دردناک یا دشوار است، شروع شود، میتوان از شانس یخ زده گی شانه جلوگیری کرد یا حداقل کاهش داد. پزشک ارتوپد یا فیزیوتراپ شما میتواند یک برنامه ورزشی برای رفع نیازهای خاص شما تعیین کند.
مطالبی که در این مقاله برای شما گفتیم صرفا برای آشنایی بیشتر با درمان شانه یخ زده بوده است. بنابراین بهتر است در اسرع وقت به کلینیک های ارتوپدی مراجعه کنید. شما میتوانید از طریق بله و تلگرام کلینیک ارتوپدی فنی ارتوپدیک لند با کارشناسان ما به صورت کاملا رایگان مشورت کنید.
من آزاده شاهینی متولد سال ۱۳۷۵ در گرگان هستم. در سال ۱۳۹۵ در رشته ارتوز پروتز در دانشگاه علوم توانبخشی در تهران پذیرفته شدم و پس از تحصیل در مقطع ارشد، در سال ۱۴۰۲ وارد مقطع دکتری ارتوز پروتز در دانشگاه ایران شدم. در طی این سالها به معاینه و ارزیابی و پژوهش در حیطه ی مشکلات کف پا پرداختم.