آرتروز زانو
آرتریت یا واژه عامیانه آرتروز زانو، بیماری جدی و دردناک است که با افزایش سن بدتر میشود. استئوآرتریت شایعترین نوع آرتریت است که در یک یا هر دوزانو دیده میشود. شایعترین علائم آن درد، سفتی و ورم در مفصل زانو است. درمانهای مختلفی وجود دارد که میتواند در کاهش این علائم کمک کند.
آرتریت زانو چیست؟
آرتروز بیماری است که با درد، ورم و سفتی مفاصل بدن همراه است که میتواند روی بزرگترین و محکمترین مفاصل هم اثر بگذارد که زانو از موارد بسیار شایع این مشکل است. باوجوداینکه درمانی برای آرتروز زانو وجود ندارد اما راههایی هست که روند این بیماری را کند میکند و علائم فرد را کاهش میدهد.
مفصل زانو چیست؟
چندین استخوان در کنار هم قرار میگیرند تا مفصل زانو را شکل دهند. استخوان ران (فمور)، استخوانهای ساق پا (تیبیا و فمور) و کشکک زانو.
بافت نرمی به نام کارتیلیج در انتهای هر استخوان قرار میگیرد که مانع به هم سابیدن استخوانها شود. غشا سینوویالی که اطراف مفصل قرار میگیرد، مثل لوبریکانت برای کارتیلیج عمل میکند و آن را لیز میکند.
انواع آرتریت زانو چیست؟
بیش از 100 مدل آرتریت زانو وجود دارد:
- شایعترین آن استئوآرتریت شایعترین نوع آرتریت زانو است. استئوآرتریت یا همان آرتروز پوشش کارتیلیج بین مفاصل را از بین میبرد و بدون این محافظت، استخوانها رویهم کشیده میشوند که باعث درد، سفتی و محدود شدن حرکت زانو میگردد. همچنین میتواند باعث جداشدن قطعات کوچک از استخوان (استئوفیت) از سطح مفصل شود. باگذشت زمان آرتروز بدتر میشود.
آرتریت پس از آسیب نوع دیگری از استئوآرتریت است. در این حالت پس از صدمه، کارتیلیج شروع به نازک شدن میکند. (مثلاً تصادف در رانندگی یا صدمه بهزانو حین ورزش) علائم این حالت هم مثل آرتروز شامل درد، سفتی و محدود شدن حرکت زانو است که ممکن است تا چندین سال پس از صدمه هم بروز نکند. - روماتوئید آرتریت که یک بیماری خودایمنی است. سیستم ایمنی یک فرد سالم در صورت وجود میکروب، صدمه و عفونت التهاب ایجاد میکند. در واقع التهاب راهی برای محافظت از بدن انسان است. اما در فرد دچار روماتوئید آرتریت، سیستم ایمنی ناسالم بوده و در مفاصل فرد بدون وجود عفونت یا عامل خارجی، التهاب ایجاد میکند. التهاب باعث درد، سفتی و تورم غشا سینوویال مفصل شده و کارتیلیج را از بین میبرد.
آرتریت زانو در چه افرادی رخ میدهد؟
در تمامی سنها ممکن است، آرتریت رخ دهد. افراد بالای 50 سال بیشتر در معرض خطر هستند. خانمها بیشتر از آقایان دچار آرتروز میشوند. حدود 50 میلیون از بزرگسالان و 300 هزار کودک دچار آرتریت هستند اما دقیقاً مشخص نیست که چه تعداد از این افراد دچار آرتروز زانواند. طبق گفته استاد روماتولوژی دانشگاه علوم پزشکی تهران، بر اساس مطالعات انجام شده شیوع آرتروز در ایران، بین افراد بالای 15 سال جامعه 16.9 درصد است.
عوامل آرتروز زانو چیست؟
محققین ژنهایی را شناسایی کردهاند که احتمالاً منجر به آرتریت مثل آرتروز زانو میشوند. احتمالاً ژنهای بیشتری هم وجود دارد که کشف نکردهاند. ممکن است شما بدون اینکه بدانید ژنهای مرتبط به آرتریت را داشته باشید که با ویروس یا صدمه به این ژنها آرتروز بروز کند.
باوجوداینکه علت آرتروز مشخص نیست، فاکتورهایی مثل سن فرد وجود دارد که احتمال آرتروز زانو را بالا میبرد. همچنین استئوآرتریت در بزرگسالان مسن بیشتر از کودکان و بزرگسالان جوانتر رخ میدهد. سایر عوامل زمینه ساز آرتروز عبارتند از:
- آنرمالی استخوانی
- نقرس، نوعی از آرتریت التهابی است که باعث استئوآرتریت میشود.
- آسیب، صدمه بهزانو میتواند باعث آرتروز زانو شود.
- فشار زیاد بهزانو، در ورزش، دویدن و مشاغلی که خیلی فعال هستند میتواند باعث آرتروز شود.
- وزن، اضافهوزن باعث فشار زیاد بهزانو و آرتروز میشود.
علائم
- صداهای شکستن، کلیک، سابیده شدن در زانو (کریپتوس)
- سخت راهرفتن
- درد زانو که با تغییر آبوهوا بهتر یا بدتر میشود.
- سفتی مفصل
- قفلکردن زانو
- درد زانوی ناگهانی یا بهمرور
- قرمزی پوست ناحیه
- ورم
- گرمای پوست
- درد و ورم از مهمترین علامتهای آرتروز زانو است.
درمان آرتروز زانو
درمانگران قادر به درمان این بیماری نیستند اما روشها و توصیههایی وجود دارد که میتواند شدت علائم فرد را کاهش دهد و از پیشرفت سریع این مشکل جلوگیری کند. این توصیهها و روشها شامل:
- حفظ وزن مناسب
- ورزشهای با فشار کمتر مثل شنا و دوچرخهسواری بهجای ورزشهای پرخطر مثل دو و تنیس. حدود 150 دقیقه در هفته
- پوشیدن کفی طبی مناسب برای جذب انرژی و شوک در کفش
- اعمال گرما یا سرما در محل
- پوشیدن زانوبند یا بریس زانو
- ورزشهای فیزیوتراپی که قدرت و انعطافپذیری را بالا میبرد
- استفاده از عصا
- طب سوزنی
- پی آر پی Platelet – rich plasma
این توصیهها را باید از درمانگر خود بپرسید تا باتوجهبه شدت و درجه آرتروز شما روشی که مناسبتر است را پیشنهاد دهد و کارهایی که مناسب شما نیست را رد کند.
استفاده از داروها هم در آرتروز به کار میرود که باید با پزشک متخصص مشورت شود. اگر درمانهای غیر جراحی برای فرد کارساز نباشد، از روشهای جراحی استفاده خواهد شد.
مدتزمان بهبود کامل این بیماری چقدر است؟
بهبود کامل آرتروز زانو ممکن نیست. اما کاهش علائم درد، سفتی و ورم با درمانهای دارویی، فیزیوتراپی و ارتوزها ممکن است.
چه زمان به پزشک یا درمانگر مراجعه کنیم؟
اگر در زانوی خود دچار درد، ورم و سفتی هستید، به پزشک مراجعه کنید. اگر گرمشدن ناحیه زانو، قفلکردن زانو و قرمزی پوست هم وجود دارد، احتمالاً متاسفانه دچار آرتروز زانو شدهاید 🙁
نحوه تشخیص آرتروز چگونه است؟
پس از معاینه، پزشک برای فرد عکسبرداری از زانو را تجویز خواهد کرد. در این عکسبرداری، میزان آسیب، کمشدن فاصله بین مفصلی، وجود استئوفیت در زانو، شدت آرتروز، کاهش کارتیلیج دیده خواهد شد. در مواردی نیز پزشک MRI و سیتیاسکن نیز تجویز میکند.
روش های کم خطر تر و آسان تر کنترل کننده
انواع ارتزها در کاهش درد ناشی از آرتروز به کار میرود. به دلیل فشارهای مضاعف به مفاصل بدن، در بسیاری از موارد اولین و آسانترین کار تجویز کفی طبی در کفش است. ضمن اینکه فرد این بیماری زانو ممکن است، دچار صافی کف پا یا زانوی پرانتزی – ضربدری نیز ممکن است بوده باشد. وجود بار در زانوبندها فشاری که به دلیل کمشدن فاصله بین مفصلی است را کم میکند و این موضوع در کاهش علائم و جلوگیری از روند آرتروز مؤثر خواهد بود.
وجود مفصل در کنار زانوبند و بریس ها، امکان راهرفتن را برای فرد فراهم میکند.
به دلیل اینکه اختلال در راستای زانو مثل زانوی ضربدری و زانوی پرانتزی احتمال آرتروز را بسیار بالا میبرد، لازم است درمان بهموقع برای پیشگیری از آرتروز صورت گیرد. به همین خاطر بریسهای زانو در انواع مختلفی برای این افراد (کودک و بزرگسال) ساخته خواهد شد.
در استفاده از زانوبندها باید دقت شود که نرم و بدون بارهای فلزی نباشد.
(بسیاری از زانوبندهایی که در داروخانه و مراکز نامعتبر فروخته میشود، فقط نقش گرمکردن و کاهش درد را دارد.)
به همین خاطر حتماً به مراکز ارتوپدی فنی مراجعه کنید. در مرکز ما باتوجهبه گرید (شدت) آرتروز زانوی شما، زانوبندی ساخته و تهیه میشود که مناسب وضعیتتان باشد.
برای مشاوره رایگان متخصصین ما تماس بگیرید
من آزاده شاهینی متولد سال ۱۳۷۵ در گرگان هستم. در سال ۱۳۹۵ در رشته ارتوز پروتز در دانشگاه علوم توانبخشی در تهران پذیرفته شدم و پس از تحصیل در مقطع ارشد، در سال ۱۴۰۲ وارد مقطع دکتری ارتوز پروتز در دانشگاه ایران شدم. در طی این سالها به معاینه و ارزیابی و پژوهش در حیطه ی مشکلات کف پا پرداختم.