امروزه قطع عضو انگشتان حدود 90 درصد از قطع عضوهای دست را تشکیل میدهد. بر اساس نوع حادثه یا بیماری، از یک تا حتی پنجانگشت نیز ممکن است در این عمل جراحی برداشته شوند. از دیرباز برای این سطح از قطع عضو، پروتز انگشت مصنوعی طراحی شده است که از حرکت مقدار باقیمانده از دست برای حرکت استفاده میکنند. در قرن 21 و اوج تکنولوژی این زمینه درمانی نیز دچار پیشرفتهای بسیاری در طراحی پروتزها بهویژه انگشتهای مصنوعی الکترونیک شده است. البته این طرحها در مراحل ابتدایی به سر میبرند و به طور مداوم ارتقا و بهبود پیدا میکنند.
شش گزینه انگشت مصنوعی برای توانبخشی وجود دارد:
- بدون پروتز انگشت مصنوعی
- پروتز دست غیر متحرک
- قدرت گرفته از بدن
- الکترونیکی
- اختصاصی شده برای یک فعالیت
- هیبرید
آیا انگشت مصنوعی همیشه مفید است؟
در بعضی از توانخواهان، گزینه مناسب تجویز پروتز این است که فرد اصلاً پروتز دریافت نکند. منطق این تجویز بر این مبناست که پروتز نهتنها کارایی لازم را برای فرد ایجاد نمیکند؛ بلکه حتی همین مقدار حرکت خود عضو باقیمانده را نیز از توانخواه سلب میکند. به طور مثال در قطع عضو نوک انگشتان تجویز پروتز حرکت نرمال و طبیعی دست را کم کرده و هیچ کمکی به مددجو نمی کند. البته یکی از فاکتورهای مهم در تصمیمگیر این است که این تجویز در سمت غیرغالب بدن انجام میشود.
پروتز انگشت سیلیکونی غیر متحرک و زیبایی
پروتزهای بدون عملکرد صرفاً جنبه زیبایی بصری دارند و فعالیتی انجام نمیدهند. البته در بعضی از پروتزهای دست مصنوعی مفاصلی در انگشتان وجود دارد که میتوان آنها را در وضعیت دلخواه قرارداد. برای مثال شست برای فعالیتهای نسبتاً سنگین میتواند در وضعیت موردنظر قفل شود. این دستها به دلیل اهمیت جنبه زیبایی باید با رنگ پوست بیمار تطابق حداکثری داشته باشند. همچنین برای هرچه بیشتر طبیعی بودن از جنسی با بافت نزدیک به بافت بدن استفاده شود.
پروتزهای انگشت قدرت گرفته از بدن
بهطورکلی سه نوع پروتز دست مصنوعی قدرت گرفته از بدن داریم:
- مفصل متحرک
- کنترل با کابل
- مچ متحرک
این نوع پروتزهای دست مصنوعی دارای عملکرد هستند و مقاومت و استحکام بیشتری نسبت به دستهای مصنوعی بدون عملکرد دارند. نیروی محرکه این پروتز از حرکات سایر نقاط بدن تأمین میشود و این نیرو مستقیماً به محل قطع عضو رسیده و حرکت را اجرا میکند.
پروتز انگشت مصنوعی الکترونیکی
این نوع انگشت مصنوعی همانند قبلی دارای عملکرد بوده با این تفاوت که نیرو آن از منبع الکترونیکی تأمین میشود. این نوع پروتزهای دست و انگشت دارای الکترودهایی بوده که در سطح پوست قرار میگیرند و پیام عصبی که در عضلات باقیمانده ایجاد میشود را دریافت، تقویت، کنترل و به موتورهای درون پروتز انتقال میدهند. در نتیجه این فرایند یک حرکت کنترل شده و با نیروی مناسب برای موقعیتهای مختلف ایجاد میشود. علیرغم تمامی امکاناتی که این پروتزهای انگشت مصنوعی به ارمغان میآورند؛ پیچیدگی و هزینه بالای تعمیر آن باعث شده توانخواهان در استفاده از این پروتزهای تجدیدنظر کنند.
پروتز انگشت مناسب یک فعالیت خاص
گاهی اوقات افراد به دلیل انجامدادن یک حرفه یا شغل مشخص، نیاز به دست مصنوعی اختصاصی دارند. به همین دلیل متخصصان برای این افراد بر اساس نوع شغل و فعالیت اصلاحاتی روی پروتز انجام میدهند. برای مثال دست مصنوعی یک کشاورز باید بتواند اجسام سنگین و نیروی زیادی را تحمل کند. از طرفی یک دوچرخهسوار تنها به یک دست مصنوعی یا انگشت مصنوعی برای گرفتن فرمان دوچرخه دارد.
پروتز انگشت هیبرید
از آن جایی که اهداف توانبخشی پروتزی در هر بیمار مختص به همان شخص است برای پاسخ به این امر ممکن است یک پروتز ترکیبی یا به عبارتی هیبریدی ساخته شود. این دست مصنوعی ترکیبی از مدلهای قبلی است که باتوجهبه نیاز بیمار ویژگیهای مشخصی به ارث برده است.
مطالبی که در این مقاله برای شما گفتیم صرفا برای آشنایی بیشتر با پروتز انگشت مصنوعی بوده است. بنابراین بهتر است در اسرع وقت به کلینیک های ارتوپدی مراجعه کنید. شما میتوانید از طریق بله و تلگرام کلینیک ارتوپدی فنی ارتوپدیکلند با کارشناسان ما به صورت کاملا رایگان مشورت کنید.
من امیرحسین امیراحمدی هستم. در سال 1398 در موسسه آموزش عالی هلال ایران در رشته ارتز و پروتز پذیرفته شدم. در سال 1400 وارد کلینیک ارتوپدی فنی ارتوپدیک لند شدم.