رباط صلیبی چیست؟
رباط صلیبی جلویی یکی از رباط های داخل مفصل زانو است که پارگی جزئی یا کامل آن بسیار شایع میباشد. این رباط استخوان ران را به استخوان درشت نی ساق پا متصل میکند. درست در مقابل آن رباط صلیبی خلفی در جهتی دیگر قرار دارد که تقاطع این رباط ها روی هم مجموعه رباط صلیبی را تشکیل میدهد. این رباط ها وظیفه نگه داشتن استخوان ران روی درشت نی دارند. آسیب رباط صلیبی جلویی درجات مختلفی دارد. مثلا در مواقعی که رباط های زانو بیش از حد در تنش قرار میگیرند ولی پاره نیمشوند، اصطلاح معروف رگ به رگ شدن رخ می دهد. یا در مثال دیگر آسیب دیدن جزئی یا کامل رباط صلیبی میتواند باعث صدمه دیدن و پارگی مینسک شود.
چرا رباط صلیبی پاره میشود؟
پارگی رباط صلیبی بیشتر در آقایان و در اکثر مواقع هنگام ورزش رخ میدهد. به همین دلیل توصیه می کنیم قبل از هرگونه ورزش، تمرینات گرم کردن را انجام دهید.
رباط صلیبی میتواند به دلایل زیر دچار پارگی شود :
- پا روی زمین است و ناگهان روی همان پا می چرخید
- در موقع دویدن ناگهان تغییر مسیر میدهید
- در حین دویدن ناگهان بایستید
- زانوی خود را بیش از حد باز کنید
- در ورزش های پر برخورد، این آسیب به دلیل ضربه بازیکنان به هم دیگر یا برخورد آنها، میتواند اتفاق بیفتد.
از کجا بفهمیم رباط صلیبی پاره شده؟
در صورت آسیب دیدگی رباط صلیبی جلویی ممکن است صدای تق به همراه درد در زانو را حس کنید. همچنین متوجه می شوید زانوی شما استوار نیست و مستعد خالی کردن است. به همین دلیل شاید نتوانید روی آن پا وزن بگذارید یا حتی با آن راه بروید. از طرفی زانوی شما در صورت پارگی رباط صلیبی جلویی تا دو ساعت پس از آسیب متورم خواهد بود. بنابراین نمیتوانید به صورت کامل زانوی خود را باز یا ببندید.
کمک های اولیه در هنگام پارگی رباط صلیبی جلویی
در هنگام آسیب رباط صلیبی، اقدامات متعددی باید صورت پذیرد که این اقدامات مراقبتی تحت عنوان POLICE شناخته میشود. پلیس در واقع مخفف کلمات زیر می باشد :
- حفاظت از زانو Protect
- بارگذاری بهینه Optimal Loading
- یخ Ice
- تحت فشار گذاشتن Compression
- بالا بردن Elevation
در ضمن این اقدامات، باید تا سه روز پس از آسیب از چهار چیز دوری کنید که تحت عنوان HARM شناخته میشوند. این اصطلاح نیز مخفف کلمات زیر است :
- گرما Heat
- الکل Alcohol
- دویدن Running
- ماساژ Massage
اگر در تحمل وزن روی زانوی خود مشکل دارید، ممکن است نیاز به استفاده از عصا یا پوشیدن یک بریس برای مدتی نیاز داشته باشید. پزشک یا فیزیوتراپیست شما توضیح می دهد که برای چه مدت باید از آن ها استفاده کنید. در صورتی که نمیتوانید روی پای آسیب دیده تحمل وزن انجام دهید و راه بروید، توصیه میکنیم از ارتز ها برای حمایت شما در هنکام ایستادن کمک بگیرید.
پارگی رباط صلیبی را چگونه درمان کنیم؟
در ابتدا باید یک عکس رادیولوژی از زانوی آسیب دیده خود تهیه کنید و در صورت نیاز در بیمارستان بستری شوید. پزشکان بر اساس میزان آسیب رباط صلیبی نوع روند درمان را انتخاب میکنند. متخصصان با همان اقدامات اولیه POLICE و نبود عوامل HARM، درد و تورم را کنترل میکنند. پس از کمک های اولیه درمان های اصلی شامل فیزیوتراپی، دارو و گاهی جراحی انجام میشود.
دارو ها
در صورت وجود درد میتوانید با تجویز پزشک خود از مسکن هایی مثل ایبوپروفن یا پاراستامول استفاده کنید اما در صورت شدیدتر بودن درد میتوانند مسکن های قوی تر را برای شما در نظر بگیرند. علاوه بر آن، برای کنترل التهاب و تورم دارو های ضد التهاب استروئیدی یا همان NSAIDs میتوانند کمک کننده باشند. در این زمینه حتما با پزشک خود مشورت کنید.
فیزیوتراپی
فیزیوتراپیست پس از بررسی زانوی آسیب دیده، یک برنامه ورزشی متناسب با نیاز شما طراحی میکند. هدف این برنامه بازگشت سریع تر شما به فعالیت های عادی زندگی است. در واقع در این روش دامنه حرکتی، قدرت و ثبات زانوی شما تا حد زیادی به حالت قبل از آسیب دیدگی برمی گردد.
جراحی
جراح با توجه به وضعیت شما، درباره نیاز شما به جراحی تصمیم میگیرد. به عنوان مثال اگر زانوی شما در زانوی خود در هنگام راه رفتن یا ورزش ناپایداری حس می کنید، ممکن است تنها راه ترمیم آسیب دیدگی رباط صلیبی جراحی باشد. مخصوصا در فعالیت هایی یا ورزش هایی که چرخش زانوی زیادی لازم دارند یا فعالیت هایی کار زیادی از زانو می کشند.
البته بهتر است قبل از عمل، یک دوره فیزیوتراپی بگذرانید. چرا که در هر صورت پزشک جراحی را تا قبل از دو هفته پس از آسیب به دلیل وجود تورم و التهاب، توصیه نمیکند. در نهایت پس از جراحی باید از ارتز های محافظت کننده از زانو استفاده و خود را برای یک دوره توان بخشی و فیزیوتراپی طولانی و سنگین آماده کنید. بنابراین فرآیند بازگشت به فعالیت عادی خود 6 ماه تا یک سال طول می کشد.
مطالبی که در این مقاله برای شما گفتیم صرفا برای آشنایی بیشتر با پارگی رباط صلیبی بوده است. بنابراین بهتر است در اسرع وقت به کلینیک های ارتوپدی مراجعه کنید. شما میتوانید از طریق واتس اپ کلینیک ارتوپدی فنی رامش با کارشناسان ما به صورت کاملا رایگان مشورت کنید.
من امیرحسین امیراحمدی هستم. در سال 1398 در موسسه آموزش عالی هلال ایران در رشته ارتز و پروتز پذیرفته شدم. در سال 1400 وارد کلینیک ارتوپدی فنی ارتوپدیک لند شدم.